Szczypta zdrowia

16 maj Szczypta zdrowia

Czasami można się spotkać z obiegową opinią, która głosi, że zdrowe jedzenie nie może być dobre, że najsmaczniejsze są potrawy najbardziej niezdrowe, pogląd ten często wygłaszany jest z odpowiednim westchnieniem, które ma usprawiedliwić jedzenie właśnie takich, niekoniecznie zdrowych potraw, ale tak smacznych, że nie da się im oprzeć. Wielokrotnie udało nam się wykazać, że to bzdura, albowiem to nie w zdrowotnych walorach jedzenia (lub ich braku) leży smak, a w tym, w jaki sposób się je przygotowuje, czego używa, jakich składników, jakich przypraw.

Właśnie o przyprawach dziś słów kilka. Ich smaku opisywać nie będziemy, rzecz jasna, natomiast chcielibyśmy opowiedzieć trochę o ich walorach zdrowotnych, bo większość z nich to nie tylko wzbogacenie smaku – to także wzbogacenie wartości odżywczych lub dobroczynnego działania dań na naszym stole. Warto zaznaczyć, że nie mówimy tu o gotowych mieszankach przypraw, wygodnych w użyciu, ale najczęściej z (dużym) dodatkiem soli i innych polepszaczy smaku, zatem już niespełniających naszych kryteriów „zdrowych” przypraw.

Czarny pieprz ma w składzie piperynę, która pobudza zakończenia nerwowe w przewodzie pokarmowym, tym samym wzmagając produkcję soków trawiennych i przyspieszając przyswajanie pożywienia, jest także dobrym diuretykiem oraz polepsza ukrwienie tkanek. Niektóre badania wskazują na możliwy korzystny wpływ pieprzu na serce. Te same właściwości posiadają pieprz biały, zielony i czerwony, bowiem wszystkie są tym samym owocem, różnią się zaś sposobem otrzymywania przyprawy (czarny – niedojrzałe owoce, suszone i fermentowane, biały – dojrzałe owoce, zielony – niedojrzałe owoce, marynowe w occie i konserwowane w solance).

Pieprz kajeński i chili zawierają kapsaicynę, więc ich wpływ na zdrowie jest zbliżony do siebie, substancja ta, poza byciem jedną z najostrzejszych znanych człowiekowi, ma właściwości przeciwbólowe i rozgrzewające, przeciwzapalne. Przyspiesza spalanie tłuszczu i wspomaga odchudzanie, obniża poziom złego cholesterolu, rozrzedza wydzielinę śluzową, zawarte w niej flawonoidy mają właściwości przeciwzakrzepowe. Najciekawsze jednak właściwości są wciąż badane, ale wygląda na to, że jest również doskonałym sposobem na raka, zarówno w profilaktyce nowotworowej, jak i w leczeniu tej choroby! Badania przeprowadzone w wielu miejscach na świecie wykazały, że kapsaicyna zabija komórki raka prostaty, płuc, pomaga także przy białaczce.

Czosnek, nasz lokalny król pośród zdrowych przypraw, to znany od dawna naturalny antybiotyk, zawarta w nim alliina, przekształcająca się po jego zgnieceniu w allicynę ma działanie mocniejsze niż penicylina! Czosnek ma w sobie substancje przeciwzakrzepowe, zwiększa wydzielanie soków żołądkowych, poprawia trawienie, reguluje florę bakteryjną organizmu, polepsza ukrwienie naczyń wieńcowych. Działa przeciwgrzybiczo, zabija pasożyty, zwalcza infekcje dróg moczowych, pomaga w stanach zatrucia ołowiem. Radzi sobie także z wirusami, w tym z wirusem grypy, zaś jego działanie napotne oraz przeciwgorączkowe jest nieocenione w stanach infekcji.

Imbir jest zawsze wymieniamy w czołówce najzdrowszych przypraw, nie bez przyczyny, polecany szczególnie w przypadku wszelkich problemów z trawieniem i układem pokarmowym w ogóle, ułatwia trawienie, zwiększa wydzielanie soków żołądkowych i śliny. Jego właściwości przeciwwymiotne znajdują zastosowanie w lekach na chorobę lokomocyjną i w czasie chemioterapii. Działa przeciwzakrzepowo i rozkurczowo, a także rozgrzewająco, ma także działanie przeciwzapalne, szczególnie skuteczne w przypadku problemów ze stawami, wzmaga krążenie krwi, działa przeciwbiegunkowo.

Koper włoski (fenkuł) dzięki swojemu składowi, w tym między innymi flawonoidom ma działanie bakteriobójcze i przeciwzapalne, lekko rozkurczowe, wpływa także regenerująco na skórę. Zapobiega i leczy wzdęcia (znany w tej dziedzinie głównie z herbatek dla niemowląt), przeciwdziała zaparciom, poprawia apetyt, działa moczopędnie, a nawet pobudza laktację u karmiących. Ma także właściwości wykrztuśne oraz stosowany jest przy migrenach.

Kurkuma powoli wyrasta na jedną z najważniejszych przypraw, jeśli idzie o jej prozdrowotne właściwości, pomaga bowiem w walce z cukrzycą, przyspiesza gojenie ran, oczyszcza krew, działa jak naturalny pomocnik wątroby, wspomaga wytwarzanie żółci. Do tego działa bakteriobójczo, przeciwzapalnie, jest naturalnym przeciwutleniaczem, pomaga w detoksykacji organizmu. Podobnie jak kapsaicyna zabija komórki rakowe, wykazano również jej właściwości powstrzymujące degenerację komórek mózgowych, zmniejszające poziom złego cholesterolu.

Cynamon, mi przynajmniej najbardziej kojarzący się z ryżem z mlekiem i jabłecznikiem z dzieciństwa, także należy do przypraw o zdrowym wpływie na organizm, przede wszystkim ze względu na swoje właściwości pomagające uspokoić uczucie głodu, zapobiegające wahaniom insuliny po posiłku, obniżające poziom cukru i cholesterolu. Może być stosowany zamiast cukru, posłodzi, a nie utuczy, ponieważ jego kaloryczność jest niemal zerowa.

Kminek znany jest wszystkim – i był od stuleci, nasze babki, ich babki i wiele pokoleń przed nimi doskonale wiedziało, jak ważna to przyprawa – przede wszystkim jako skuteczny środek przeciw wzdęciom, działa również moczopędnie, wspomaga trawienie, pomaga jednak również w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych, przy wrzodach żołądka i dwunastnicy, przy problemach z wątrobą, odświeża oddech. Ze względu na właściwości rozgrzewające i wykrztuśne polecany jest przy przeziębieniach.

Lubczyk działa moczopędnie i pomaga przy wzdęciach, stosuje się go także przy leczeniu bólów żołądka, pomaga przy problemach z układem moczowym, ma także właściwości przeciwbólowe, dlatego znajduje zastosowanie przy migrenie i bolesnych menstruacjach. Od wieków uważany jest także za afrodyzjak. Jest także znakomitą alternatywą dla tych, którzy lubią smak przypraw typu maggi, jednak odrzuca ich wątpliwa naturalność i raczej mało pozytywny wpływ na zdrowie tego dodatku, lubczyk znakomicie zastępuje sztuczne przyprawy i nadaje im podobnego aromatu.

Rozmaryn także działa dobroczynnie na układ trawienny, jednak nie tylko to sprawia, że znajduje zastosowanie w ochronie zdrowia, jego rozgrzewające właściwości pomagają przy przeziębieniach, wzmaga krążenie, łagodzi bóle głowy. Wspomaga organizm podczas jego osłabienia, przyspiesza rekonwalescencję, poprawia nastrój, skutecznie przywraca naturalną perystaltykę jelit. Ponadto składniki rozmarynu chronią przed zwyrodnieniem plamki żółtej, chroniąc wzrok, zaś przeciwutleniacz dają kolejne, pozytywne skutki używania rozmarynu.

Majeranek pomaga układowi pokarmowemu, polepsza trawienie i zapobiega fermentacji w jelitach, ma również właściwości rozgrzewające oraz przeciwbakteryjne. Przy dokuczliwych przeziębieniach stosuje się napar z majeranku, maść majerankowa jest również znanym od dawna skutecznym środkiem na katar, zaś wśród jego pozostałych właściwości należy wymienić zdolność łagodzenia migren, objawów astmy, majeranek pomaga też na bezsenność i ogólne osłabienie.

Nie da się opowiedzieć o wszystkich przyprawach, które poza polepszaniem smaku naszych potraw mają także dobroczynny wpływ na zdrowie (bo równie cenne właściwości mają chociaż gorczyca, jałowiec, kmin rzymski, bazylia, oregano), dlatego wybraliśmy kilka najczęściej używanych i najbardziej znanych. I chyba udało nam się wykazać, że zdrowo może oznaczać smacznie, dlatego zachęcamy Was do eksperymentowania ze smakami, z mieszaniem przypraw, zachęcamy Was do dbania o zdrowie także na ten, bardzo smaczny sposób!