Mikrobiota a choroby psychiczne

03 sty Mikrobiota a choroby psychiczne

Mikrobiota a zdrowie psychiczne

Mikrobiota jelitowa to zbiór mikroorganizmów zamieszkujących przewód pokarmowy człowieka. Składa się z bakterii, wirusów, grzybów oraz innych drobnoustrojów, które pełnią kluczową rolę w wielu procesach biologicznych, w tym także w funkcjonowaniu układu nerwowego. W ostatnich latach badania wykazały, że mikrobiota ma istotny wpływ na zdrowie psychiczne, a jej zaburzenia (dysbioza) mogą przyczyniać się do powstawania takich chorób jak depresja, lęk, autyzm czy schizofrenia.

Mechanizmy wpływu mikrobioty na mózg (oś jelitowo-mózgowa)

Połączenie między mikrobiotą jelitową a mózgiem określane jest mianem osi jelitowo-mózgowej. Komunikacja ta odbywa się na wielu poziomach: neuronalnym, hormonalnym i immunologicznym.

1. Neuronalna komunikacja przez nerw błędny

• Bakterie w jelitach produkują neuroprzekaźniki, takie jak serotonina, dopamina i kwas gamma-aminomasłowy (GABA), które wpływają na nastrój i emocje.
• Na przykład bakterie z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium zwiększają produkcję serotoniny, która jest kluczowa dla regulacji nastroju. Niedobór serotoniny wiąże się z depresją.
• Nerw błędny, który łączy jelita z mózgiem, przekazuje sygnały o stanie mikrobioty bezpośrednio do ośrodkowego układu nerwowego.

2. Wpływ mikrobioty na układ odpornościowy i stany zapalne

• Zaburzenia mikrobioty mogą prowadzić do przewlekłych stanów zapalnych w organizmie, które oddziałują na mózg.
• Cytokiny prozapalne, takie jak IL-6 i TNF-alfa, mogą przenikać przez barierę krew-mózg i wpływać na funkcjonowanie neuronów.
• Przewlekłe stany zapalne są jednym z czynników ryzyka wystąpienia depresji, schizofrenii oraz zaburzeń lękowych.

3. Produkcja metabolitów wpływających na mózg

• Niektóre bakterie jelitowe produkują krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA), takie jak maślan, octan i propionian, które mają działanie neuroprotekcyjne.
• SCFA regulują przepuszczalność bariery jelitowej oraz bariery krew-mózg. Jeśli dojdzie do „nieszczelności” jelit, toksyny i bakterie mogą przenikać do krwiobiegu i wywoływać reakcje zapalne, co może przyczyniać się do zaburzeń psychicznych.

4. Metabolizm tryptofanu i produkcja serotoniny

• Tryptofan to aminokwas, który jest prekursorem serotoniny. Niektóre bakterie jelitowe mogą wpływać na metabolizm tryptofanu, zwiększając jego dostępność dla mózgu.
• Zaburzenia w metabolizmie tryptofanu mogą prowadzić do niedoboru serotoniny, co sprzyja rozwojowi depresji i zaburzeń lękowych.

Wpływ konkretnych bakterii na zdrowie psychiczne

Bakterie Wpływ na zdrowie psychiczne Mechanizm działania

Lactobacillus Obniżają poziom kortyzolu, zmniejszają objawy stresu i depresji Produkują GABA, neuroprzekaźnik hamujący

Bifidobacterium Poprawiają nastrój, zmniejszają stany lękowe Stymulują produkcję serotoniny

Clostridium Mogą nasilać stany zapalne Produkcja toksyn, które uszkadzają barierę jelitową

Prevotella Zwiększona liczebność związana z depresją Zmiany w metabolizmie tryptofanu

Alistipes Wiązane z depresją Produkcja toksycznych metabolitów

https://www.znanylekarz.pl/katarzyna-skaza/dietetyk/wroclaw 

zapraszamy do konsultacji

 Choroby psychiczne związane z zaburzeniami mikrobioty

1. Depresja

• U osób z depresją stwierdzono zmniejszoną liczebność bakterii Lactobacillus i Bifidobacterium oraz zwiększoną liczebność bakterii prozapalnych, takich jak Alistipes.
• Dysbioza jelitowa może prowadzić do przewlekłych stanów zapalnych, które wpływają na funkcjonowanie mózgu.

2. Zaburzenia lękowe

• Bakterie jelitowe produkują GABA, który jest głównym neuroprzekaźnikiem hamującym.
• Dysbioza może zmniejszać produkcję GABA, co powoduje nasilenie objawów lękowych.

3. Zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD)

• U dzieci z autyzmem obserwuje się zaburzenia mikrobioty, w tym zmniejszoną liczebność bakterii Bifidobacterium i zwiększoną liczebność bakterii z rodzaju Clostridium.
• Zaburzenia te mogą wpływać na funkcje poznawcze i behawioralne.

4. Schizofrenia

• Dysbioza może wpływać na metabolizm kwasów tłuszczowych i tryptofanu, co zaburza produkcję serotoniny i dopaminy, kluczowych neuroprzekaźników w schizofrenii.

5. Choroba Alzheimera i Parkinsona

• Zaburzenia mikrobioty są powiązane z procesami neurodegeneracyjnymi.
• Zwiększona liczebność bakterii prozapalnych może przyspieszać degenerację neuronów.

Interwencje wspomagające zdrowie psychiczne przez mikrobiotę

1. Probiotyki – Wprowadzenie do diety probiotyków (np. Lactobacillus i Bifidobacterium) może wspierać leczenie depresji i zaburzeń lękowych.
2. Prebiotyki – Produkty bogate w błonnik wspierają rozwój korzystnych bakterii.
3. Dieta – Dieta śródziemnomorska, bogata w fermentowane produkty, warzywa i zdrowe tłuszcze, sprzyja zdrowiu mikrobioty.
4. Psychobiotyki – Specjalne szczepy probiotyczne, które wpływają na oś jelitowo-mózgową i mogą wspierać leczenie zaburzeń psychicznych.

Mikrobiota jelitowa odgrywa istotną rolę w regulacji zdrowia psychicznego. Zaburzenia równowagi mikrobioty mogą przyczyniać się do powstawania różnych chorób psychicznych, takich jak depresja, zaburzenia lękowe, schizofrenia czy autyzm. Mechanizmy te obejmują produkcję neuroprzekaźników, regulację układu odpornościowego oraz metabolizm tryptofanu. Interwencje dietetyczne i stosowanie probiotyków mogą być skuteczną metodą wspierania zdrowia psychicznego poprzez wpływ na mikrobiotę.